MAKAD SARKMASI (REKTAL PROLAPSUS) TEDAVİSİ

İleri yaş hastalığıdır. Anüsün üstündeki kalın barsak parçasının son kısmının tam kat olarak anüsten dışarı çıkması şeklinde tanımlanabilir. Bunu bir iç fıtık gibi değerlendirebiliriz. Aslında her yasta görülen bir durumdur. Ama yaşlılarda sıktır. Toplumda %1 oranında görülür. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir. Kadın erkek oranı yaklaşık 6/10’dur. Kadınların yaşamları boyunca pelvik taban hastalıklarına çok yakalanmaktadırlar. Bu durum yaşamlarını etkilemekte %25 oranında pelvik taban hastalığı geçiren bayanlarda prolapsus görülebilmektedir. Bu durum yaş ve şişmanlıkla  paralellik gösterir. Pelvik taban hastalığı sonucu toplumun %16’sında idrar tutamama, %9’unda gaz-gaita tutamama ve %3’de de pelvik organların prolapsusu görülür. 70 yaşında en çok rastlanılmaktadır. Vakaların çoğu birkaç doğum yapmış bayanlardır. Akıl hastaları ve kabızlık için uzun süre ilaç kullanan erkeklerde görülmektedir. Tam(komple) prolapsus(diğer değişle procidentia) ile tam olmayan prolapsus diye ikiye ayrılabilir. Tam olmayan prolapsuslar genellikle hemoroid ile birlikte görülür.

Prolapsusun meydana geliş mekanizması pek belirgin değildir. Rektal prolapsus hastanın yaşamını önemli düzeyde etkileyen bir hastalıktır. Dışkılama sırasında, sonrasında ya da dışkılama ile ilgisiz olarak rektum dışarı çıkar. Genellikle dışarı çıkan bölüm 15 cm’yi geçmez. Kalın bağırsağın son kısmı ödemlidir. Kolayca kanar. Rektal prolapsus bazı hastalarda kendiliğinden içeri girebilir. Bazı hastalar ise bunu elleriyle içeri iterler. Çıkmaması için özel aparatlar kullanabilir. Bazen dışarı çıkan parça oluşan spazm ve ödem nedeniyle içeri girmez. Şiddetli ağrı, kanama oluşur. Klinik tablo gangren ve delinmeye kadar gidebilen komplikasyonlara yol açabilir. Gaz-gaita kaçırma hastanın yaşına bağlı olarak %20-100 oranında görülür. Bu hastalarda bağırsak içi basınç ve anüsün sıkma basıncı düşüktür. Kabızlık bu hastaların %70’inde görülür. Anüs ağrısı, makaddan akıntı gelmesi, dolgunluk ve boşalamama hissi sıktır. Hastaların %35’inde idrar tutamama yakınması vardır. Bazı hastalar feçesi parmaklarıyla bastırarak anüsü boşaltmaya çalışır.

Tanı klinik muayene ile %100  konur. Muayenede dışarı doğru bombeleşmiş anüs görülür. Birbiri içine geçmiş bağırsakların görünümü tipiktir. İlk muayenede bu görünüm saptanmazsa hasta çömeltilir ve ıkınması söylenir. Ikınma sonucu bağırsak dışarı çıkar. Hemoroidli hastaların muayenesinde ısınsal pliler görülürken prolapsus olan vakalarda iç içe konsantrik halkalar şeklinde pliler görülür. tanıyı doğrulamak için hastalara defekografi ve dinamik MR tetkiki yaptırılabilir. Bu hastaların tümüne öncelikle kolonoskopi yapılmalıdır. Çünkü prolapsus nadirde olsa polip, kanser veya kolit gibi iltihabi bir hastalıkla birlikte olabilmektedir. Ayrıca tanıda hemoroid, polip, kanser dikkate alınmalıdır.

Prolapsus tedavisi cerrahidir. Bu konuda yayınlanmış çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Hasta muayene edilip prolapsusun durumuna hastanın yaşına, yandaş bir hastalığı olup olmadığı bakılarak en uygun tedavi bulunur. Bu amaçla sentetik bazı maddelerle bağırsaklar içten asılabilir veya dışarı çıkan bağırsak kısmı kesilerek çıkarılabilir. Ameliyat olamayacak veya anestezi alamayacak kadar düşkün ve yaşlı hastalarda hastayı rahatlatmak için anüsün içinden dikişlerle bağırsakların dışarı çıkması önlenmeye çalışılır.

Tedavinin tipine muayene sonrasında karar verilir.