REKTOVAJİNAL FİSTÜL

Kadınlarda vagenle rektum arasında oluşan bir yoldur. Dışkı ve gaz içeriği anüs dışında vagenden de gelmektedir. Bu içerik vagende tekrarlayan enfeksiyonlara yol açar. Bunun sonucu genital hijyen sağlanamaz. Bu durum kadının çok rahatsız olmasına, sosyal yaşamdan ve toplumdan soyutlanmasına neden olur. Çözülmesi gereken önemli bir sağlık sorunudur. Rektovajinal fistül bir kadının kendine olan beğenisini, samimi ilişkilerini ve öz güvenini kaybettirerek önemli psikososyal sonuçlara yol açan oldukça tahripkâr ve sakat bırakan bir durumdur.

BELİRTİLERİ:

En önemli ve belirgin belirti vajinadan gaz ve dışkı gelmesidir. Vajina mukozasının irritasyonuna bağlı vajina iltihabı, bunun sonucu da vajinadan iltihaplı akıntının olması şeklindedir. Belirtilerin şiddeti ile fistülün bulunduğu yerde tam bir paralellik vardır. Seviyesi yüksek olan fistüllerde semptomlar daha kötü iken alçak yerleşimli fistüllerde daha belirsiz olabilmektedir. Rektovajinal fistüllerde ağrılı cinsel ilişki, anal bölgede ağrı ve anüs vagen çevresindeki dokularda sertlik gibi bulgularda gözlenebilir. Rektovajinal fistülün kanser veya crohn gibi enfeksiyonlarla birlikte olduğu durumlarda belirtiler daha şiddetlidir. Rektovajinal fistüller anüsün içinden vagina içine gelişmiş anormal bir bağlantıdır. Ayrıca hastaların önemli bir kısmında altta yatan nedene bağlı olarak değişik derecede feçes ve gaz kaçırma görülebilir.

Oluşumunda çok çeşitli faktörler vardır. Bunların içinde en önemlisi doğum sırasında oluşan travmalardır. Bunun dışında crohn gibi kronik enfeksiyonlar, bu bölgeye uygulanan ışın tedavileri, alt bölgenin kanserleri veya bu bölgede yapılan cerrahi girişimler sonucu gelişebilir.

Normal doğumların %0,1’de fistüller gelişebilir. Özellikle ilk doğumdan sonra, iri bebeklerde, müdahaleli ve zor doğumlarda oluşabilir. Bazı bayanlarda cinsel ilişki, prolapsus için vagene konan ve ihmal edilmiş, daha doğrusu unutulmuş protezler, seksüel objelerin vagen içine uygulanması fistül gelişimine yol açabilir. Özellikle demansı olan yaşlı kadınlarda prolapsus için vagene yerleştirilen protezlerin uygulama zamanı kayıt altına alınmalıdır. Radyoterapi gören hastalarda fistül gelişme olasılığı %25-50 oranındadır. Özellikle servix kanserlerinde infrakaviter uygulamalarda fistül gelişebilir. Uterus prolapsusların da uygulanan transvaginal mesh uygulamalarında da fistül gelişebilir. Anal bölgede gelişen apseler, pelvik inflemasyonlar, cinsel yolla bulaşan çeşitli hastalıklar yine fistül gelişimine yol açabilir.

Fistülün anüse olan uzaklığına göre alçak ve yüksek fistül diye sınıflandırılır. Yüksek fistüllerin debileri fazladır. Hastaların yakınmaları çoktur ve bunların tedavileri zordur. Rektovajinal fistülün tanısı genelde anemnez ile konur. Hastalarda tanıyı düşündürecek en belirgin semptom vaginadan gaz ve dışkı gelmesidir. Yalnız hastaya muayene sırasında dışkı kaçırma olup olmadığı sorulmalıdır. Çünkü hastalar dışkının kaçırmamı yoksa vaginadan mı geldiğini karıştırmaktadırlar. Yine hasta sorgulamasında alt bölgenin kanserleri, doğumlar, ameliyatlat radyoterapi öyküsü araştırılmalıdır.

Muayene için hastanın anüsünden bir sonda aracılığı ile hava veya boyalı bir madde verilir. Bunun vagen içinden gelip gelmediğine bakılır. Bu boyalı madde için genelde metilen mavisi kullanılır. Bu arada BT ile tüm alt batın araştırılmalıdır. Rektoskopi ile iltihap ve malignite ekarte edilmelidir.

Tedavi cerrahidir. Çeşitli yöntemler vardır. Operasyonu genelde bir genel cerrah ve bir jinekolog birlikte yapar. Fistülün nedenine göre yapılacak cerrahi tedavi değişir.