Kabızlık, dışkının sert ve kuru bir hal almasıyla ortaya çıkan, tıbbi adıyla konstipasyon olarak bilinen yaygın bir sindirim problemidir. Süresi ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Kimi birkaç gün içinde rahatlar, kimi için ise kronik bir sorun haline gelir. Bağırsak hareketlerinin yavaşlamasıyla hastalar 2-3 günde bir zorla tuvalete çıkar ve tam boşalamaz. Bu süreçte zorlamaya bağlı hemoroid, anal fissür gibi yandaş rahatsızlıklar gelişebilir.
Kabızlığın Belirtileri ve Riskleri
Kabızlık uzun sürdüğünde karın ağrısı, şişkinlik ve iştah kaybı ortaya çıkar. Dışkı kalın bağırsağın son kısmında birikerek gaz ve basınç yapar. Uzun süreli kabızlık rektum kanseri riskini artırabilir. Ayrıca dışkının sertleşmesi dışkılama sırasında ağrıya ve kanamaya yol açabilir.
Su Tüketimi ve Lifli Gıdaların Önemi
Kabızlığın en temel nedeni yeterli su tüketilmemesidir. Günlük en az 2,5–3 litre su içmek bağırsak hareketleri için gereklidir. Lifli gıdalar ise dışkının yumuşamasını sağlar. Posa bırakan gıdalar yeterli su ile alındığında dışkı kıvamlı ve daha kolay atılabilir hale gelir.
Hareketsizlik ve İlaçların Etkisi
Sedanter yaşam bağırsak tembelliğini artırır. Düzenli egzersiz karın kaslarını çalıştırarak bağırsak hareketlerini hızlandırır. Ayrıca bazı ilaçlar da kabızlığı tetikler. Antidepresanlar, tansiyon ilaçları ve antihistaminikler bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir. Depresyonun kendisi de kabızlığı ağırlaştıran bir faktördür.
Hamilelikte Kabızlık
Hamilelik döneminde fetüsün pelvik bölgeye yaptığı baskı, dolaşımı yavaşlatır ve bağırsak hareketlerini zorlaştırır. Bu nedenle gebelikte sıvı tüketimi, lifli beslenme ve hafif egzersizler daha da önem kazanır.
Kabızlıkta Beslenme ve Doğal Çözümler
Kabızlık çeken kişilerin diyetinde lifli ve su oranı yüksek besinlere ağırlık verilmelidir:
- Kuru incir, kuru erik, baklagiller
- Ispanak, pırasa, brokoli gibi sebzeler
- Kepekli ekmek ve tahıllar
- Yoğurt, kefir gibi probiyotikler
Fast-food, kızartmalar, pirinç, muz ve kırmızı et tüketimi ise kabızlığı artırabileceği için bu dönemde sınırlanmalıdır.
Tedavi Yaklaşımları
Hastaların tuvalet alışkanlıklarını düzenlemeleri, uzun süre tuvalette kalmamaları ve düzenli egzersiz yapmaları önerilir. İlk aşamada laksatif ilaçlarla destek sağlanabilir, ancak bunlar geçici çözümler olmalıdır. Uzun süren kabızlıklarda ise proktoloji doktoru tarafından yapılan değerlendirmelerle kolon kanseri, hipotiroidi veya nörolojik hastalıklar gibi altta yatan nedenler araştırılmalıdır.