ANAL APSE VE FİSTÜL TEDAVİSİ

Anal apseler makat çevresinde oluşan apselerdir. Zamanında drene edilmezlerse fistül dediğimiz ciddi sorunlara yol açan bir durumdur. Hastalarda apse tedavisi sonrası %40 oranında anal fistül gelişmektedir. Anal kanalda bulunan 2 kas tabakası arasında anüsün kayganlığını sağlayan bezler vardır. Bunlar aynı zamanda dışkılamayı kolaylaştırır. İşte bu bezlerin enfekte olması veya kanallarının tıkanması sonucu apseler gelişir. Apse oluşumunda Crohn gibi iltihabi hastalıklar, uzun süren diyare veya kabızlık nöbetleri, kanserler, şişmanlık, diabet, anüse sokulan yabancı cisimler, radyoterapi, anüsün çeşitli ameliyatları sorumlu olabilir. Bazı hastalarda da anüs apselerinde hiçbir neden bulunmayabilir.

Apselerde makat çevresinde şişlik ve şiddetli bir ağrı vardır. Hasta oturamaz. Tuvaletini yapamaz. Etraf cilt kızarmıştır. Hastada sistemik olarak üşüme, titreme ve halsizlik mevcuttur. Apsenin kendiliğinden açılması ile akıntı başlar ve mevcut şiddetli ağrı bir anda kaybolur. Tanıda hastanın yakınmaları önemlidir. Diz-dirsek pozisyonunda yapılacak bir muayene ile tanı konabilir. Bazı hastalarda altta yatan nedeni araştırmak için endoskopi, ultrason ve MR tetkikleri gerekebilir. Bu görüntüleme yöntemleri ile apsenin nerede yerleştiği, büyüklüğü, anüs kasları ile olan ilişkisi araştırılır.

Tedavi Yöntemi Nedir?

Tedavide cerrahi drenaj esastır. Anüs kenarında ciltten yapılan bir kesi ile pü boşaltılır. İltihabın boşalması için apsenin üzerindeki ciltten kapak şeklinde bir kısmın çıkarılması drenajı kolaylaştırır. Daha sonra apse posu yıkanır ve gerekirse içine drene konur. Bu dren birkaç gün içerisinde çekilir. Apse boşluğunun iyileşmesi 1-1.5 ayı bulabilir.

Boşaltılan apselerde sonra gelişebilecek en önemli komplikasyon makat fistülleridir. Fistül gelişen vakalarda yeniden ameliyat gerekir. Fistüllerin bir ağzı anüs derisinde diğer ağzı anüs içerisindedir. Bu iki delik arasında oluk şeklinde bir kanal oluşmuştur. Genelde apsenin geliştiği salgı bezi ile apsenin drene olduğu cildi birbirine bağlayan kanaldır. Anal fistüllerde en önemli konu makatta gaz-gaita kontrolünü sağlayan kaslar ile fistüllerin ilişkisidir. En çok görülen intersfinkterik fistüllerde yol makatı kontrol eden iç kas ile dış kas arasından geçer. Bunun dışında sfinkterleri tamamen keser. Sfinkterlerin dışında seyreden çeşitli fistül şekilleri vardır ve daha nadirdir.

Fistülde tedavi çok önemlidir. Çünkü yetersiz bir girişim fistülün tekrarlamasına yol açar ya da yanlış yapılan bir ameliyat sonucu adelelerin kesilmesine bağlı hasta büyük abdestini tutamaz. Bu nedenle ilk girişim çok önemlidir. Sonraki ameliyatlarda başarı şansı gittikçe düşer.

Fistül Nasıl Anlaşılır?

Fistül tanısı genelde fiziki muayene sonucu konur. Dış delikten sokulan bir stile yardımıyla iç delik bulunabilir. Dış delikten verilen metilen mavisinin iç delikten geldiği görülür. Bunun dışında hastalara ultrason ve MR tetkikleri yapılarak fistülün sfinkterlerle ilişkisi araştırılır. Eskiden yapılan fistülografinin günümüzde değeri azdır.

Sfinkterlerle ilgisi olmayan basit perianal fistüllerde tedavi fistülotomi+ küretaj şeklinde yapılır. Fistül yolu bir stile yardımıyla bulunur. Koterle tüm fistül yolu açılır ve kürete edilir. Sonra ikincil iyileşmeye bıakılır.

Adeleleri kesen vakalarda seton uygulanabilir. Bunun için iki delik arasında ip, naylon, lastik veya bugün kullandığımız misina kullanılır. Gevşek ve kesici şeklinde 2 tipi vardır. Gevşek seton iltihabın boşalmasını sağlar. Kesici seton dışkı kontrolünü sağlayan kasların kademeli kesilmesini sağlar.

Son zamanlarda popilarize olan lazerle fistül yolunun kapatılması işlemi vardır. Önce iç ve dış delik bulunur. Fistül yolu kürete edilir. Sonra iç delik sfinktere kadar eksize edilir ve sfinkter düzeyinde kapatılır. Dış delikten sokulan lazer probu tüm fistül yolunu yakar ve fistülü kapatır. %80 başarı oranı olan bir yöntemdir.

Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın hekim-hasta ilişkisi çok önemlidir. Çünkü fistül tedavisi uzun bir süreçtir.