Anal fistül tedavisi, aslında apse döneminde başlatılmalıdır. Çünkü fistülün en sık nedeni anal apselerdir. Apseler cerrahi olarak erkenden drene edilirse fistül oluşumu önlenebilir. Tedavi yöntemi fistülün sfinkterlerle ilişkisine, yolunun seyrine ve oluşum nedenine göre değişir.
Anal fistül tedavisi öncesi fistülün yolu ve yayılımı mutlaka araştırılmalıdır. Fizik muayene, fistülografi, anorektal ultrason ve ince kesit MR bu amaçla kullanılabilir. Ancak cerrahın yaptığı muayene çoğu zaman en değerli bilgiyi verir. Fistül yolu, sekonder yollar ve apselerin varlığı bu incelemelerle belirlenir.
Cerrahi ve Modern Tedavi Yöntemleri
En sık kullanılan yöntem fistülotomidir. Dış ve iç ağız arasındaki yol açılır, trakt kürete edilir ve sekonder iyileşmeye bırakılır. Basit fistüllerde tercih edilir, ancak komplike ve nüks eden vakalarda uygulanmaz. Sfinkterin %30’dan fazlasının kesilmemesi önemlidir. Doğum yapmış kadınlarda, Crohn hastalarında veya sfinkter hasarı olan bireylerde fistülotomi riskli olabilir.
Seton uygulaması yüksek transsfinkterik ve komplike fistüllerde tercih edilir. Kesici seton, belirli aralıklarla sıkıştırılarak fistül yolunu yavaşça keserken fibrozis gelişmesini sağlar. Bu yöntem sabır gerektirir ancak yüksek başarı oranı vardır. Gevşek seton ise daha çok kontinens kaybı riski yüksek olan hastalarda ve Crohn hastalarında drenaj sağlamak için kullanılır.
Son yıllarda fistül yolunun lazer probu ile kapatılması da yaygınlaşmıştır. Granülasyon dokusunun yakılmasıyla fistül yolu kapanır, fibrozis gelişir. Lazer genellikle fistülotomi ve seton uygulamasıyla birlikte uygulanarak inkontinans riskini azaltır. Ayrıca bazı hastalarda fibrin yapıştırıcılar, biyolojik tıkaçlar veya flep operasyonları da kullanılabilir.